Sen dili: Kişinin bir başkasının davranışlarına ilişkin onu suçlayıcı eleştirici emir verici tehdit edici ifadeler kullanmasıdır. Sen dili bireyde suçlanma duygusu oluşturur ve öz saygıyı zayıflatır.
Ben dili: Kişinin bir başkasının davranışları ile ilgili duygu düşünce ve beklentilerini onu tehdit etmeden suçlamadan eleştirmeden ifade etmesidir. Bireyde öz saygı geliştirir ve hatasını anlamasını sağlar.
İletişim Engelleri
Emretme, hükmetme, yargılama, eleştirme, suçlama, ahlak dersi verme, tehdit etme, gözdağı verme, öğüt verme, teselli etme, ad takma, gülünç duruma düşürme, mantık yoluyla inandırma, tartışma, tahlil etme, teşhis koyma, inceleme, soruşturma, hesaplayıcı konuşma, dikkat dağıtıcı konuşma.
ÇATIŞMA
Kaplumbağa (Kaybet-Kaybet) : Geri çekilme. Çatışmaları çözme uğraşının boş olduğuna inanır.
Oyuncak Ayı (Kaybet-Kazan) : Yatıştırma. İlişkiler çok önemli, amaçları önemli değil. Başkaları tarafından kabul edilmeyi, sevilmeyi ister. İlişkinin zarar göreceğinden, bozulacağından korkarlar. Kendi amaçlarından vazgeçerler. “Amaçlarımdan vazgeçiyorum, yeter ki beni sev.”
Tilki (Kazan-Kazan) : Uzlaşma. Hem kendi amaçlarına hem de ilişkilerine önem verir. Her iki tarafın bir şey kazanacağı çözüm yolu arar. Kendi amaçlarından ve karşısındakinden fedakarlık yapar.
Köpek Balığı (Kazan-Kaybet) : Güç kullanma. Kendisinin çözüm önerileri için çatıştığı kişiliği zorlar. Kendi amaçları önemli, ilişkileri önemsiz. Çatışma bir kişinin kazanması, diğerinin diğerinin kaybetmesidir.
Baykuş (Kazan-Kazan) : Yüzleşme. Hem amaçlarına hem de ilişkilerine çok önem verirler. Taraflar arasındaki gerilimi azaltarak ilişkileri bir araç görürler. Tatmin edici çözümler arayarak ilişkiyi sürdürürler.
*İletişim becerilerinin geliştirilmesi ve çatışma çözümü gibi kişiler arası konular daha çok grup rehberliği etkinlikleri ile çalışırlar.*
Kendini Tanıma (Johari Penceresi)
Arena penceresi (açık-serbest) : Bireyin düşüncelerinin ve ruh halinin kendisince ve başkalarınca da bilinmesi.
Kör nokta (kuşkulu) : Birey kendi özelliklerini bilmemekte, başkaları da onu niteleyebilmektedir.
Saklı alan (gizli-özel) : Diğerleri bireyin düşüncelerini bilmemekte fakat kişi kendini tanımlayabilmektedir.
Bilinmeyen (karanlık) : Ne birey ne de başkaları kişiyi niteleyebilmektedir.
SALDIRGANLIK VE ŞİDDET
Akran Zorbalığı
a)Fiziksel zorbalık : Vurmak, itmek, düşmanca hareket etmek.
b)Sözel zorbalık : Korkutmak, hakaret etmek, utandırmak, lakap takmak.
c)Dolaylı zorbalık: Gruptan dışlamak, görmezden gelmek, dedikodu yapmak.
Siber Zorbalığı
Diğer kişilere zarar vermek amacıyla, birey ya da grup tarafından elektronik posta, cep telefonu, çağrı cihazı, kısa mesaj servisi gibi bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak kasten tekrarlayıcı şekilde ve düşmanca davranışları destekleyen davranışlardır.
Akran Baskısı
Ergene bir arkadaşı tarafından ne yapması ya da nasıl davranması gerektiğinin direkt söylenmesi ya da ergenin gruba katılmak ya da içinde bulunduğu grupta devam edebilmek için bir davranışı kendini zorunlu hissederek gerçekleştirmesi biçiminde görülebilir. Markalı giyinme, madde kullanımı, okuldan kaçma.
ATILGANLIK
Başkalarının haklarını küçük görmeden ve zedelemeden kişinin kendi haklarını korumasıdır. İletişim becerileri yetersizliği sonucu bazı bireyler aşırı çekingen, bazı bireyler fazlaca saldırgan olabilir. Tam ortasında atılganlık yer alır.
Atılgan bireyler: Konuşurken karşısındaki ile göz teması kurar, kendinden emin ve dik durur, konuştuğu kişiden fazla uzak durmaz, ses tonu ne çok kısık ne de bağırarak konuşur, konuşması akıcıdır.
*Benlik saygısı düşük, çekingen bireylere ve saldırgan davranışları olan bireylere atılganlık eğitimi verilir.*
ÖZ SAYGI
Öz saygısı yüksek öğrenci: Sosyal ilişkilerde, çalışmalarda atak, girişimci, güvenilir, risk alır, meraklıdır.
Öz saygısı düşük öğrenci: Utangaç, çekingen, içe dönük, riskten uzak, dışlanma korkusu vardır.
Koşulsuz kabul: Ne olursan ol gel, saygı.
Kendini kabul: Birey kendisine olumlu yönde bakarak, kapasite ve yeteneklerini, güçlü ve zayıf yönlerini tanıyarak buna göre davranması.
Saydamlık: İçi dışı, özü sözü bir olmaktır. Saydam olan birey içinden geçenleri doğru algılar, duygularının farkında olur. Bu duyguları uygun bir şekilde diğer bireylere aktarır.
Kendini açma: Öğrenciliğimde ben de sınav sonuçlarının açıklanmasını heyecanla beklerdim.
Empati: Anne-babanın ayrılmasına üzülüyorsun, öğretmenine çok kızmışsın.
Sempati: Öğretmenine ben de kızıyorum.
Özdeşim kurma: Senin yerinde ben de olsam aynı kızgınlıkla davranırdım.
Öz saygı geliştirici dil: Mehmet toplu görünüyorsun. Uykuyu çok seviyorsun.
Öz saygı zedeleyici dil: Mehmet bu ne şişmanlık. Uyku tulumu gibisin.
Bir yanıt yazın