DÜŞÜNME BECERİLERİ

Global Düşünme

Global düşünce : “bütüncül”

Kavram haritası, zihin haritası gibi bilgilerin haritalaştırılması.

Benzerlikler, farklılıklar zihinde şemalaştırılır.

Metabilişsel Düşünme

Metabilişsel düşünme : üst biliş, yürütücü biliş, bilişsel strateji, sentez.

Kişinin kendi öğrenme yollarının farkına varması ve kendisi için en iyi öğrenme yolunu bulmasıdır.

Yazarak, okuyarak, dinleyerek nasıl daha iyi öğreniyorum?

Öğrenmeyi öğrenmektir, sentez basamağına denk gelir.

Eleştirel Düşünme

Eleştirel düşünme : değerlendirme şüphecidir, bilgiyi zihinde sorgular, kendi mantık süzgecinden geçirir, ölçütler belirlenir, ölçütler açısından değerlendirme yapılır.

Karşılaştırma yapmak hocaları kıyaslayıp değerlendirmek.

Çıkarımda bulunmak, bir konuyu tartışmak, yorum yapmak, kritik etmek, durum değerlendirmesi, değerlendirme basamağına denk gelir.

Yansıtıcı Düşünme

Yansıtıcı düşünme : “deneyim” mikro öğretim.

Hem kendi hem de başkalarının deneyimleri üzerinde düşünür. Öğrencinin okul hayatında öğrenmiş olduğu deneyimlerini gerçek hayata aktarmasıdır, transfer.

“Hayat bize neler öğretti” denilmesi, hatalardan ders çıkarmak.

Öğretmenin süreçte uyguladığı yöntem, strateji, teknik ve uygulamaların sonuçlarının değerlendirmesi ve önümüzdeki yılın programını buna göre yapmasıdır.

Durum değerlendirmesi, öz eleştiri yapılır, eksiklikler görülür.

Yaratıcı Düşünme

Yaratıcı düşünme : “sentez” bir bireyin hayaller kurarak kendine özgü, yaratıcı, orijinal, yeni, değişik, farklı çözümler üretmesidir. Pratik zeka anında aklımıza gelir. Sentez basamağı, yeni, özgün ürünler ortaya koyma, yeni çözüm yolları bulma.

Yaratıcılığı engelleyen etmenler : işleve takılma, kültür, alışkanlıklar.

Yaratıcılığı destekleyen etmenler : deneme yanılma yapılmasına izin verilmeli, hayal gücüne yönlendirilmeli, tek bir doğruda ısrar edilmemeli, hata yapmaktan korkmamalı, farklı teknikler ; drama, istasyon, beyin fırtınası, proje tabanlı öğrenme, altı şapka, buluş yoluyla öğrenme, örnek olay gibi teknikler.

Analitik Düşünme

Analitik düşünme : “analiz” görüş geliştirme tekniği; katılıyorum, katılmıyorum, kararsızım.

Neden-sonuç ilişkisi açıklanır, bilgiyi neden-sonuç ilişkisi kurarak yapılandırmak.

Bir problemin ana nedenlerini ve alt nedenlerini tespit etmek (balık kılçığı)

Bütün-parça-bütün arasındaki benzerlikleri, farklılıkları tespit etmek. İki farklı resme bakıp aradaki farkları bulmak. Parçayı bütünden çıkardığımızda bütün bundan nasıl etkilendi, etkisini görmek. Mantıklı düşünmek, bir cümleyi ögelerine ayırabilmek.

Yakınsak Düşünme

Yakınsak düşünme : öğrencilerde geliştirilmesi gereken bir düşünme becerisidir. Olaya tek bir yönden bakmak, sabit fikirli olmaktır. Farklı fikirlerden aynı sonucu çıkarmaktır. Farklı problemleri hep aynı yöntemle çözmek, alışkanlıklardan vazgeçmemektir. Geleneksel bir düşünmedir, kişinin kendi ideolojisinde sabit kalmasıdır.

Iraksak Düşünme

Iraksak düşünme : yaratıcı düşünmenin bir ögesidir. Bir problemi farklı yollardan, farklı yönlerden çözebilmektir. Alışılmışın dışında, uygulama basamağı.

Iraksak düşünmede farklı yollar zaten vardır, olanları dener, yaratıcılıkta yolu kendisi keşfeder.

Lateral (Yanal) Düşünme

Lateral düşünme : Altı şapka, çoklu bakış açısı, bir olaya farklı açılardan bakabilmektir. Geniş düşünme.

Iraksak düşünmede denemek de vardır.

Hipotetik Düşünme

Hipotetik düşünme : Eğer ……. ve ……. olursa …….. olur şeklinde hipotezler geliştirme.

NOT: Başlık bulma – analiz / ana fikir bulma – analitik / çözüm önerme, yeni bir metin yazma – sentez / cümleyi ögelerine ayırma – analiz.