Psikososyal Gelişim Kuramı
Erikson’un bu kuramı modern psikanalizm akımı içinde yer alır.
Erikson’a göre insan kişiliğini etkileyen temel faktör sosyal çevredir. Erikson epigenetik anlayışı (olgunlaşma+çevre) savunur.
Freud’la karşılaştıracak olursak:
Freud’a göre her dönemde bir saplantı vardır. Erikson’a göre ise her dönemde aşılması gereken krizler vardır.
Freud’a göre telafi yokken Erikson telafi edilebileceğinden bahseder.
Freud deterministtir. Erikson esnektir.
Freud’a göre kişiliği etkileyen temel faktör; cinsellik ve salgırganlıktır. Erikson’a göre kişiliği etkileyen temel faktör; sosyal çevredir.
Kuramında insan gelişimini 8 evrede ele almıştır.
Psikososyal Gelişim Dönemleri
1)Temel Güvene Karşı Güvensizlik (0-1.5 yaş)
Dönemin ana teması çocuğa sunulan bakım ve tutarlılıktır. (Anne-bakıcı) Bu dönem olumlu bir şekilde atlatılırsa; birey hayata ve insanlara güven duyar, iyimser olur, pozitif bakar, optimist olur. Eğer olumsuz bir şekilde atlatılırsa; kimseye güvenemez, geleceğe karamsar bakar, pesimist olur.
2)Özerkliğe Karşı Kuşku ve Utanç (1.5-3 yaş)
Dönemin ana teması bağımsızlıktır. Yetişkin yardımı reddedilir.
Bu dönem olumlu bir şekilde atlatılırsa; bağımsızlık, içsel denetim kazanma, kendi davranışlarını kontrol etme yeteneği, öz denetim kazanılır.
Eğer olumsuz bir şekilde atlatılırsa; başkalarına bağımlılık, dış denetim kazanma, kendi kararlarını alamama, yeteneklerinden şüphe etme gibi durumlarla karşılaşılır.
3)Girişimciliğe Karşı Suçluluk (3-6 yaş)
Dönemin ana teması etkinlik, oyundur. Yetişkin yardımı kabul edilir.
Bu dönem olumlu bir şekilde atlatılırsa; liderlik, organizasyon yeteneği, girişimci-sosyal bireyler, iletişimi güçlü, dışa dönük bireyler olur.
Eğer olumsuz bir şekilde atlatılırsa; kendini suçlama, içe kapanık olma, pasif olma gibi durumlarla karşılaşılır.
4)Başarıya Karşı Aşağılık/Yetersizlik (6-12 yaş)
Dönemin ana teması öğretmen, okuldur. Başarma duygusu, okul başarısı ön plandadır. Bu dönem olumlu bir şekilde atlatılırsa; çalışkanlık, takdir duygusu kazanma, başardığını hissetme, kendini değerli hissetme, olumlu benlik algısı oluşturma gibi durumlar söz konusudur. Eğer olumsuz bir şekilde atlatılırsa; başarısızlık, kendini değersiz ve yetersiz görme, olumsuz benlik algısı oluşturma gibi durumlar söz konusudur.
5)Kimlik Kazanmaya Karşı Rol Karmaşası (12-18 yaş)
Dönemin ana teması arkadaşlar, çevredir. Kişinin kendini sorguladığı dönemdir. “Ben kimim?” sorusuna yanıt aranır. Bu dönem olumlu bir şekilde atlatılırsa; kendine has ve diğerlerinden farklı, orijinal bir kimlik edinme, doğru meslek seçimi, duygusal bağımsızlık, kimlik bunalımı yaşamak, aileyle çatışma, inanç-ideoloji geliştirme durumları yaşanır. Eğer olumsuz bir şekilde atlatılırsa; orijinal kimlik edinememe, kimlik ve roller arasında karmaşa yaşanır.
6)Yakınlığa Karşı Yalnızlık/Yalıtılmışlık (18-30 yaş)
Dönemin ana teması eş, arkadaşlar, iş çevresidir. Dostluk kazanma söz konusudur. Bu dönem olumlu bir şekilde atlatılırsa; eş seçimi, meslekte kararlılık, ekonomik bağımsızlık, hayat planı yapmak, olgun-sağlıklı iletişim kurmak esastır. Eğer olumsuz bir şekilde atlatılırsa; kendini herkesten ve her şeyden soyutlama söz konusudur.
7)Üretkenliğe Karşı Durgunluk/Verimsizlik (30-60 yaş)
Dönemin ana teması üretmektir. Bu dönem olumlu bir şekilde atlatılırsa; insan yetiştirmek, yeni kuşaklara rehberlik etmek, meslekte kariyer, hobi edinmek esastır. Eğer olumsuz bir şekilde atlatılırsa; kendini işe yaramaz hissetme, üretken olmama söz konusudur.
8)Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk (60+ yaş)
Dönemin ana teması ego bütünlüğü kazanmak, kendiyle barışık olmaktır. Bu dönem olumlu bir şekilde atlatılırsa; hayat muhasebesini sağlıkla atlatmış olmak, yaşam kayıplarına uyum sağlama söz konusudur. Eğer olumsuz bir şekilde atlatılırsa; keşkeler, pişmanlıklar hakimdir.
Bir cevap yazın