Dil bir semboller dizisidir. Düşünce ise bu dilsel semboller kanalıyla şekillenen zihinsel etkinliklerin ürünüdür. Dolayısıyla dil ve düşünce karşılıklı etkileşim halindedir.
Dil Gelişimi İle İlgili Görüşler
Davranışçılık
İnsanlar bir davranışı nasıl öğreniyorlarsa dile ilişkin kazanımları da öyle öğrenirler. Yaşantı geçirme, şartlanma, pekiştirme, tekrar gibi davranışçı ekolün önemli önemli özellikleri ile dil öğrenilir. Bebekler pekiştireç aldıklarını fark ettikleri sesleri tekrar ederek öğrenirler.
Sosyal Öğrenme Kuramı
Çocuk duymuş olduğu bir sese, heceye ve kelimeye öncelikli olarak dikkat eder ve model alır. Taklit edilenler doğru ise, çocuğun çevresindekiler tarafından çocuğa pekiştireç verilir. Rehber olan kişi; iyi, yönlendirici ve düzenleyici olmalıdır.
Bilişsel Kuram
Bu kurama göre dilin; zeka, bellek, algılama, hatırlama gibi süreçlerle ilişkisi vardır. Piaget’e göre çocuklar önce uyarıcılarla ilgili bir şema oluştururlar. daha sonra buları sembolleştirirler. Biliş dilin önünde bir perdedir ve perde açıldıkça dil de açılmaktadır.
Psikolinguistik Kuram
Dil gelişim kuramlarından en önemlisidir. Noam Chomsky, Lennenberg ve McNeil bu kuramın öncülerinden sayılabilir. Bu kurama göre bireyler dil öğrenme mekanizmasıyla, biyolojik altyapıyla ve kapasitesiyle dünyaya gelirler. Mekanizma olgunlaştıkça öğrenme potansiyeli açığa çıkmaya başlar. Var olan potansiyel çevre ile etkileşime girer. Bu etkileşim sonrası dili edinir.
Beyinde dil için kullanılan alanlar mevcuttur. Bunların bazıları Broca ve Wernick’dir.
DİL GELİŞİMİ EVRELERİ
Agulama Evresi (0-12 Ay)
Konuşma öncesi evre olarak da bilinir. Bu evre doğum ile ilk anlamlı kelimelerin kullanılmaya başlandığı 1 yaş civarına kadar olan dönemi kapsar. Bu evrede çıkarılan sesler evrensel özelliktedir. 3 alt evreden oluşur:
Ağlama Evresi (0-2 Ay)
Gelişimin ilk evresidir. Bebekler ağlama şeklinde sesler çıkartırlar. Bu sesler bilinçsizce olmasına karşın daha sonraki dönemlerde konuşmaya temel teşkil ederler.
Agulama (Cıvıldama) Evresi (2-6 Ay)
Bu aşamada bebekler bazı ünlü sesleri uzatmaya başlar ve ünlü ve ünsüz harfleri yan yana getirirler.
Heceleme (Babıldama) Evresi (6-12 Ay)
Bebekler hece kurmaya başlarlar. Bu bir iletişim değil daha çok sözlü bir pratiktir. Çocuğun konuşmayı öğrenmesine katkı sağlar.
Tek Sözcük Evresi (12-18 Ay)
Bebekler ilk anlamlı kelimelerini kullanmaya başlar. Bu dönemde genellikle “anne”, “baba” gibi aşina oldukları şeyleri konuşurlar.
| Bebekler bu dönemde tek sözcükle çok şeyi anlatmak istemektedir. Bu duruma morgem denir. |
Bu evrenin sonunda çocuıklar 50 civarında kelime kullanırlar. Bebekler ilk kelimelerini ortalama 13 aylıkken kullanır.
| Kelime dağarcığının birden artması anlamına gelen sözcük patlaması 17-18 ay civarında görülür. |
Telgrafik (İki Kelime) Konuşma Evresi (18-24 Ay)
Bu dönemde çocuklar iki kelimeyi bir araya getirerek konuşurlar. Bu evrede yaklaşık 200 civarı kelime kullanılır. Belli bir gramer kuralı bulunmaz.
| Örnek: Bak araba, anne su, kırmızı araba… |
İlk Gramer Evresi (24-60 Ay)
2 yaşından sonra çocuklar gramer kuralına uygun cümleler kurmaya başlar. 3 yaş civarında 900-1000, dört yaş civarında 1500-2000 kelime hazinesine sahiptirler.
Bağlaçları yerinde kullanmaya başlayan çocuklar bu evrenin sonunda 15.000 kelime kullanabilirler. Bu dönemde gramer hataları yoğun bir şekilde görülmektedir.
Dil Gelişimi İle İlgili Bazı Temel Kavramlar
Alıcı Dil
1-1,5 yaş dil özelliğidir. Çocukların; konuşmaları anlamaları, yeni kelimeler öğrenmeleri için çaba göstermeleridir.
İfade Edici Dil
1,5-2 yaş arasında çocuğun kendini ifade edebilme becerisi gelişir.
Aşırı Kurallaştırma
Dil ile ilgili uygun olmayan genellemeler yapmaktır.
| Örnek: Öğretmenci, Kasapçı vb. |
Eksik Kurallaştırma
Genellenebilir kuralları sınırlı alanda uygulamaktır.
| Örnek: |
Monolog Konuşma
Çocuğun işlem öncesi dönem benmerkezciliğinden kaynaklanan dil özelliğidir. Kendi kendine biri dinliyormuş gibi konuşması, etkinlikleri seslendirmesi…
Toplu Monolog
Birden fazla çocuğun karşılıklı konuşması ama birbirlerini dinlememesi
Benmerkezci Konuşma
Çocuğun kendi hakkında, etrafıyla kendi istediklerini seslendirmeye dönük konuşması.
| Örnek: Çocuğun “Hadi anne bana ne yemek istediğimi sor” demesi. |
Toplumsallaşmış Konuşma
Dilin iletişim aracı olarak kullanılması
İçsel Konuşma
Çocuğun kendi kendine dili kullanarak düşünmesi
Yansıtıcı Konuşma
Çocuğun iç dünyasını, psikolojisini konuşmaya dökebilmesidir.
Telgrafik Konuşma
Bağlaç ve ek kullanmadan yapılan konuşmadır.
| Örnek: Çocuğun “ |
Morgem
Tek sözcükle çok şeyin anlatılmak istenmesi.
Tekrarlama
Çocuğun yetişkinler tarafından söylenen şeyleri tekrarlaması.
Kaynak: https://www.pegem.net/kitabevi/150929-Egitim-Psikolojisi-kitabi.aspx
Bir yanıt yazın